Arnold Schönberg

Arnold Schönberg
Data i miejsce urodzenia	13 września 1874 ; Wiedeń
Pochodzenie	żydowskie
Data i miejsce śmierci	13 lipca 1951 ; Los Angeles
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka modernistyczna
Zawód	kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Arnold Schönberg (ur. 13 września 1874 w Wiedniu, zm. 13 lipca 1951 w Los Angeles) – austriacki kompozytor, teoretyk muzyki i pedagog żydowskiego pochodzenia; pionier muzyki dodekafonicznej i atonalności. Przedstawiciel drugiej szkoły wiedeńskiej, zaliczany do pierwszych modernistów.

Życiorys

Schönberg urodził i wychowywał się w rodzinie należącej do niższej klasy średniej, ojciec był właścicielem sklepu obuwniczego, a matka – nauczycielką gry na fortepianie. Mimo jej zajęcia w głównej mierze był muzycznym samoukiem. Rozpoczął od gry na skrzypcach, w której osiągnął poziom amatorski. Bardziej niż karierą instrumentalisty zainteresowany był komponowaniem. Elementarne wiadomości dotyczące kompozycji harmonii i kontrapunktu zdobył na kursach organizowanych przez znanych, wiedeńskich pedagogów muzycznych – Oskara Adlera i Alexandra von Zemlinsky’ego. Za ważne źródło swojej wiedzy podawał też ówczesne podręczniki i encyklopedie. Nie ukończył jednak konserwatorium muzycznego.

Pierwszy okres twórczości Schönberga wpisany jest w pejzaż późnego romantyzmu. W muzyce tego okresu wyraźnie słychać wpływy Mahlera i Straussa. Najistotniejszą w twórczości kompozytora była druga dekada XX wieku, gdy zaczyna eksperymentować z atonalnością (sam Schönberg używa terminu pantonalność). Wtedy też przyciąga do siebie młodych awangardzistów, przede wszystkim Albana Berga i Antona Weberna, dla których staje się nauczycielem i mentorem. Jego uczniem był też Hanns Eisler.

Pierwszym w pełni dodekafonicznym dziełem była Suita fortepianowa, której premiera odbyła się w 1923. Schönberg był kompozytorem uniwersalnym. W jego katalogu można znaleźć szerokie spektrum form od pieśni i muzyki chóralnej, przez utwory na małe zespoły instrumentalne, muzykę kameralną do dzieł symfonicznych. Interesowała go także synteza sztuk.

W 1933 z powodu prześladowania Żydów w Niemczech, Schönberg wyemigrował do USA. W 1941 został obywatelem amerykańskim. Kontynuował pracę kompozytorską często powracając do tradycyjnych tonalnych form. W twórczości Schönberga z tego okresu powstaje atonalne dzieło dla recytatora, chóru męskiego i orkiestry A Survivor from Warsaw (Ocalony z Warszawy) skomponowane w 1947 i dedykowane Natalii Koussewickiej i poświęcone likwidacji getta warszawskiego. Schönberg, powszechnie znany ze swej silnej wiary w przesąd feralności liczby trzynaście (triskaidekafobia; nawet takty mają u niego numery: 12, 12A, 14), zmarł 13 lipca 1951 w Los Angeles.

Życie prywatne

Jego żoną była Mathilde z domu von Zemlinsky, siostra kompozytora Alexandra von Zemlinsky’ego. Małżeństwo to przetrwało kryzys, jakim był romans Mathilde z Richardem Gerstlem, zakończony jego samobójczą śmiercią^[1]. Arnold i Mathilde Schönbergowie mieli córkę Gertrud (1902–1947) i syna Georga (1906–1974). Gertrud wyszła za mąż za Feliksa Greisslego, który był uczniem jej ojca, a następnie redaktorem i aranżerem oraz dyrygentem wielu prawykonań dzieł Schönberga^[2].

Arnold Schönberg został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.

Kompozycje

Zobacz: lista dzieł Arnolda Schönberga

Przypisy

↑ W. Łazuga, „Kalkulować ... Polacy na szczytach c.k. monarchii, Poznań 2013, ISBN 978-83-7785-088-6.
↑ Claudia Maurer Zenck: Felix Greissle. [w:] Lexikon verfolgter Musiker und Musikerinnen der NS-Zeit (LexM) [on-line]. 2017. [dostęp 2020-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-21)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

Strona poświęcona Arnoldowi Schönbergowi
Krzysztof Moraczewski: wykład poświęcony technice Arnolda Schönberga
Arnold Schönberg – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Arnold Schönberg w bazie AllMusic (ang.)

[1] W. Łazuga, „Kalkulować ... Polacy na szczytach c.k. monarchii, Poznań 2013, ISBN 978-83-7785-088-6.

[LexM-2] Claudia Maurer Zenck: Felix Greissle. [w:] Lexikon verfolgter Musiker und Musikerinnen der NS-Zeit (LexM) [on-line]. 2017. [dostęp 2020-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-21)]. (niem.).

[1]

[2]